Γονείς ελικόπτερα
Της Ψυχολόγου Γιώτας Κοβάνη
Τα τελευταία χρόνια οι γονείς με μεγάλη εμπλοκή αποκαλούνται από τους ειδικούς γονείς ‘ελικόπτερο’, που αιωρούνται δηλαδή πάνω από το παιδί – μαθητή, με τρόπους που θα μπορούσαν να εμποδίζουν τη μάθηση και την ανάπτυξη του.
Το να ενδιαφέρεται ο γονέας για το παιδί του και να το υποστηρίζει θεωρείται γενικά θετικό. Αλλά τα τελευταία χρόνια οι γονείς με μεγάλη εμπλοκή αποκαλούνται από τους ειδικούς γονείς «ελικόπτερο», που αιωρούνται δηλαδή πάνω από το παιδί –μαθητή, με τρόπους που θα μπορούσαν να εμποδίζουν τη μάθηση και την ανάπτυξη του. Οι γονείς ελικόπτερο κινούνται πάνω και γύρω από τα παιδιά τους και παρεμβαίνουν μόλις το παιδί αντιμετωπίζει μια δυσάρεστη κατάσταση ή αβεβαιότητα. Ο όρος σηματοδοτεί ότι οι γονείς «υπερπαρεμβαίνουν» στη ζωή του παιδιού τους και είναι υπερβολικά προστατευτικοί. Οι γονείς αιωρούνται πρόθυμα και ακούραστα, οργανώνοντας πολλές περιοχές της ζωής του παιδιού, από το σχολείο μέχρι και το χώρο εργασίας. Στη βιβλιογραφία χρησιμοποιείται και ο όρος «γονείς καμικάζι» (Sue Schellenbarger, 2006), επειδή έχουν ήδη παρέμβει πάρα πολύ στο σχολείο και στο πανεπιστήμιο φέρνοντας στο όριο τους εκπαιδευτικούς και συμβούλους και επιδιώκοντας να κάνουν το ίδιο στον χώρο εργασίας.
Οι περισσότεροι γονείς ελικόπτερα είναι απλώς υπερευαίσθητοι και αυτό σημαίνει ότι καλούν ή στέλνουν μηνύματα στα παιδιά τους τρεις ή τέσσερις φορές την ημέρα, διαβάζουν και κάνουν τις εργασίες του παιδιού τους, πλένουν τα πιάτα και τα ρούχα τους (εννοώντας σε μεγαλύτερη ηλικία) ή τα παίρνουν τηλέφωνο για να τα ξυπνήσουν για το σχολείο και το πανεπιστήμιο. Από την άλλη τα παιδιά δίνουν στους γονείς τους τους κωδικούς πρόσβασης στους λογαριασμούς τους, έτσι ώστε οι γονείς να ελέγχουν τους βαθμούς τους και γενικά ότι συμβαίνει στη ζωή τους, ώστε πάλι να παρεμβαίνουν όποτε πιστεύουν ότι το παιδί τους αδικείται (σχεδόν πάντα δηλαδή) (Shannon Colavecchio-Van Sickler, 2006). Μερικοί γονείς ελικόπτερα κινούνται σε ανήθικους χώρους, διδάσκοντας άθελά τους τα παιδιά, πως είναι αποδεκτό στο πανεπιστήμιο για παράδειγμα να χρησιμοποιούν λογοκλοπή ή να παραποιούν αρχεία και κοινώς «να πατούν επί πτωμάτων» για να φτάσουν στο δρόμο τους.
Υπάρχει μια κινητήρια δύναμη αλλαγής που συμβαίνει στην κοινωνία μας – ακόμα και στον κόσμο, που δεν δείχνει κανένα σημάδι αντιστροφής. Αυτή η κινητήρια δύναμη είναι η ικανότητα να είμαστε σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους. Θεωρείται μια μόνιμη αλλαγή στη δομή και τον ιστό της κοινωνίας που οδηγεί τις αλλαγές σε άλλους τομείς. Με το πέρασμα των χρόνων και με την εμφάνιση των κινητών τηλεφώνων, γι’ αυτούς τους γονείς, η συνεχής επικοινωνία είναι φυσιολογική. Έτσι οι μαθητές ή οι φοιτητές δέχονται εύκολα να μιλάνε με τους γονείς τους τρεις ή τέσσερις φορές την ημέρα – ανταλλάσσοντας ευχαρίστηση και αναζητώντας συμβουλές. Ο Meno, ψυχολόγος του Πανεπιστημίου της Indiana – Bloomington και σύμβουλος σπουδαστών, αποκαλεί το κινητό τηλέφωνο ως “Εικονικό ομφάλιο λώρο” (Boen, 2007). «Ακόμη και από μακριά, οι γονείς μπορούν να πετάξουν εύκολα πάνω στα παιδιά τους». Η Amy Rainey αναφέρει σχετικά με μια μελέτη που κυκλοφόρησε το Μάρτιο του 2006: «Από τους 893 γονείς που ερωτήθηκαν, το 74% επικοινωνούσε με τον φοιτητή τους δύο έως τρεις φορές την εβδομάδα και ένας στους τρει ς τουλάχιστον μία φορά την ημέρα» (Hunt, 2008).
Η Mary Elizabeth Hughes, κοινωνιολόγος στο πανεπιστήμιο του Duke, υποδηλώνει ότι η αύξηση των ελικοπτέρων μπορεί να αποτελεί ένδειξη οικονομικής ανασφάλειας (Carroll, 2005). Ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών, ο δείκτης ανεργίας και οι θέσεις εργασίας σε επίπεδο ανώτατης διοίκησης έχουν ενισχύσει τις ανασφάλειες των ανθρώπων σχετικά με την οικονομία. Για παράδειγμα, μια μητέρα συνειδητοποίησε ότι υπάρχουν πολλά πράγματα πέρα από τον έλεγχό της που μας απει λούν όπως τρομοκράτες και το περιβάλλον, αλλά λέει: «Μπορώ να ελέγξω πώς η κόρη μου ξοδεύει την ημέρα της» (Strauss, 2006).
Υπήρξε επίσης μια αλλαγή στον τρόπο ζωής. Οι γονείς θεωρούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους για να βοηθήσουν τα παιδιά τους να κάνουν καλύτερες επιλογές – συμπεριλαμβανομένων των σχολών στις οποίες πρέπει να πάνε, ποιες θέσεις εργασίας πρέπει να πάρουν και πού οδηγούν οι ζωές τους. Λίγοι γονείς καταλαβαίνουν ότι δεν είναι φίλοι του παιδιού τους. Αυτό μπορεί να μην συμβαίνει με τα παιδιά, ωστόσο, καθώς αρκετοί ανέφεραν ότι οι γονείς τους ήταν οι καλύτεροι φίλοι τους.
Επίσης, οι γονείς σήμερα έχουν συνήθως λιγότερα παιδιά από την οικογένειά από την οποία προήλθαν. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερα χρήματα και χρόνος μπορούν να δαπανηθούν σε κάθε παιδί. Συνεπώς, αυτό από μόνο του δημιουργεί στους γονείς υπερπροστατευτικές συμπεριφορές και ανάγκη έντονης ανάμειξης στη ζωή των παιδιών τους (Strauss, 2006).
Τέλος, οι γονείς επίσης παραδέχονται ότι η δική τους αυτοεκτίμηση μπορεί να ολοκληρωθεί με την επιτυχία του παιδιού τους. Σε μια μελέτη που έγινε σε 408 γονείς, οι Eaton και Pomerantz, (2004) διαπίστωσαν ότι το 20% των γονέων βρέθηκε να βασίζει τη δική του αυτοεκτίμηση στην απόδοση του παιδιού τους.
Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας γονικής συμπεριφοράς, είναι το παιδί να μένει πάντα εξαρτημένο από τους γονείς του, να αισθάνεται ότι μόνο του δεν μπορεί να τα καταφέρει, αποδυναμώνει την αυτοπεποίθησή του και αν κάποια στιγμή επιχειρήσει να αντιδράσει σε όλο αυτό τότε τα νέα δεδομένα που θα προκύψουν θα είναι ιδιαιτέρως επώδυνα για όλους.
Ίδρυμα Νεότητας και Οικογένειας Ι. Α. Α.