π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός
Όταν βγούμε για φαγητό ή για παγωτό σε ένα μοντέρνο στέκι ή όταν ταξιδεύουμε με αεροπλάνο στο εξωτερικό και μας φέρνουν κάτι για φαγητό, η φράση που συνοδεύει την τροφή είναι: «enjoy (απόλαυσε)!». Ήμασταν συνηθισμένοι στο «καλή όρεξη». Πλέον όμως το «απόλαυσε» μαρτυρεί μιαν άλλη νοοτροπία, η οποία είναι φανερό ότι θα περάσει και στην νέα γενιά. Το φαγητό δεν είναι απλώς η κάλυψη μιας βασικής ανάγκης. Γίνεται πηγή απόλαυσης. Γνωρίζαμε ότι απόλαυση φέρνουν η ανθρώπινη σχέση, η παρέα, η χαρά. Τώρα πλέον αισθανόμαστε ότι ο πολιτισμός μας έχει μεταφέρει το κέντρο βάρους από τον άνθρωπο, το υποκείμενο, στην ύλη, το αντικείμενο.
Η σχέση θέλει διακινδύνευση. Θέλει έξοδο από τον εαυτό μας, από το εγώ μας. Θέλει θέαση του άλλου και των αναγκών του. Θέλει κοινωνία προσώπων. Η απόλαυση των καιρών μας δεν νοιάζεται για τον άλλο. Λειτουργεί στα πλαίσια μιας συναλλαγής. Έχω χρήματα; Μπορώ να αγοράσω την τροφή που θα με κάνει ευτυχισμένο μέσω της απόλαυσης που θα μου προσφέρει. Αλλά και ο συνάνθρωπός μου γίνεται αντικείμενο συναλλαγής. Υπάρχει για να μου προσφέρει με το σώμα του στιγμές απόλαυσης. Το ίδιο κι εγώ. Δεν χρειάζεται να ματώσουμε στην αγάπη, να παλέψουμε, να μοιραστούμε, να ανεχτούμε, να υποχωρήσουμε. Αρκεί η εξουσία επί του σώματος του άλλου, ακόμη και για λίγο.
Η θέαση της τροφής ως πηγής απόλαυσης αποτυπώνεται σε όλες τις πτυχές του σύγχρονου μιντιακού πολιτισμού. Εκπομπές μαγειρικής στην τηλεόραση, περιοδικά, βίντεο με παρασκευή τροφής στο Διαδίκτυο, διαγωνισμοί, κριτική στα εστιατόρια και στα παντοπωλεία, κινηματογραφικές ταινίες, ένας κόσμος που χρηματοδοτεί και κερδίζει από την τροφή, αφού πέτυχε να μας πείσει ότι δεν τρως για να ζήσεις, αλλά ζεις για να τρως. Η ευτυχία περνά μέσα από την τροφή. Και όχι ό,τι και ό,τι. Πιο ευτυχισμένο σε κάνει αυτός που παράγει πρωτότυπα και μοναδικά φαγητά. Όχι από αγάπη, αλλά από επίδειξη. Από ανάγκη για καταξίωση.
Έχει γίνει σύνθετος ο κόσμος μας. Ακόμη και στην εκκλησιαστική ζωή περίοδοι όπως οι νηστείες, όχι μόνο στις σαρακοστές, αλλά και στις Τετάρτες και τις Παρασκευές, γίνονται ευκαιρία να προβληθούν νέα προϊόντα. Μία ποικιλία μοναδική, η οποία αποσκοπεί στην απόλαυσή μας και όχι στην στέρηση, στην εκούσια παραίτηση από το πολύ, για να ζήσουμε τον Θεό. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι πρέπει να τρώμε άνοστα φαγητά, για να δείξουμε ότι πιστεύουμε. Το αληθινό νόημα όμως της νηστείας δεν είναι η κατανάλωση, αλλά η ολιγάρκεια. Το μέτρο. Και οι τροφές που η Εκκλησία είχε ορίσει είναι αρκετές, για να κρατηθούν οι δυνάμεις μας όσο χρειάζεται, ώστε να προχωρήσουμε στο πνευματικό νόημα της νηστείας.
Η αληθινή απόλαυση, αυτή που έχει διάρκεια και ουσία, πηγάζει μέσα από την σχέση με τον Θεό. Την καλλιέργεια του νου και της καρδιάς. Την μάθηση, αλλά και την Θεογνωσία. Την χαρά της αγάπης. Ό,τι δηλαδή προέρχεται από την συνάντηση εντός της Εκκλησίας. Σ’ αυτόν τον δρόμο αξίζει να επανέλθουμε και να μυήσουμε τους νεώτερους. Δεν είναι το θέμα τι τρως και πόσο τρως, αλλά με ποιον τρως μαζί και με ποια διάθεση. Το enjoy αλλοτριώνει το ουσιώδες και γι’ αυτό χρειάζεται να αρνηθούμε ό,τι καθιστά το πρόσκαιρο καίριο, το αντικείμενο σκοπό ζωής. Εκκλησία και οικογένεια ας αντισταθούμε!
«Ορθόδοξη Αλήθεια»