Αρχιμ. Ιάκωβος Κανάκης
Είναι πολλά όσα μπορεί κάποιος να πει για την Παναγία. Ταυτόχρονα όμως όσα και να πεις για το τίμιο Πρόσωπό της είναι λίγα και πενιχρά. Η Εκκλησία τής προσέφερε τιμητικά όλον τον μήνα Αυγούστου γι’ αυτό και ονομάζεται «ο μήνας της Παναγίας». Έτσι έχουμε την ευκαιρία να καταθέτουμε σε Αυτή ευχές και ύμνους στην λατρεία, τραγούδια και χορούς στις παραδόσεις μας, που μιλούν για εκείνη και τα μεγαλεία που μας προσέφερε. Ποιός να διηγηθεί αλήθεια επαρκώς και επάξια όλα αυτά που μας δώρισε με την καταφατική της απάντηση στον αρχαγγελικό χαιρετισμό; Είπε «γένοιτο» και όλος ο κόσμος άλλαξε!
Ας αναφέρουμε όμως και εφέτος δύο λόγια για το πάνσεπτο πρόσωπό της.
Θα δανειστούμε και θα διατυπώσουμε με απλότητα όσα ένας αγιορείτης άγιος αναφέρει γι᾽Αυτήν.
Το πρώτο αφορά σε αυτό που συχνά λέμε στους ναούς μας, όταν ψάλλουμε. Δηλώνουμε ότι είναι «…τιμιωτέρα των Χερουβείμ καί ενδοξοτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ…». Γιατί η Παναγία χαρακτηρίζεται με αυτόν τον τρόπο; Γιατί η αγάπη της Παναγίας για το Χριστό ήταν πιο ισχυρή και «φλογωτέρα» της αγάπης των Σεραφείμ και Χερουβείμ. Μάλιστα αυτές οι επουράνιες δυνάμεις «εκπλήττονται δι᾽Αὐτήν». Δεν μπορούμε να συλλάβουμε την αγάπη αυτή της Παναγίας προς τον Υιό της, αλλά και προς κάθε άνθρωπο. Αδύνατο να κατανοήσουμε την οδύνη της κατά την στιγμή της Σταυρώσεως. Αδύνατο όμως επίσης, να εννοήσουμε και την χαρά της με το γεγονός της Αναστάσεως. Γι’ αυτά η Παναγία είναι και ομολογείται ως «τιμιωτέρα και ενδοξοτέρα».
Το δεύτερο σημαντικό για την Παναγία είναι αυτό που και πάλι αναφέρει ο αθωνίτης άγιος. «Η Παναγία είναι το πολύτιμο δώρο του Θεού στους ανθρώπους». Αυτήν πρόσφερε σε εμάς ήδη από την στιγμή της Σταυρώσεώς Του. Είπε, απευθυνόμενος στον ευαγγελιστή και αγαπημένο μαθητή Του Ιωάννη: «ιδού η μήτηρ σου…». Την στιγμή αυτή, ο Ιωάννης εκπροσωπεί όλο το ανθρώπινο γένος, τους ανθρώπους όλων των εποχών, που πλέον θα συνδεθούν «χριστολογικώς» με την Θεοτόκο. Ο Χριστός μας χάρισε την μητέρα του, η οποία είναι χαρά και παρηγοριά σε πολλούς και για πολλά, σε όλους όσοι την ζητούν. Είναι μεγάλο δώρο αυτό, γιατί πλέον είναι πολύ κοντά μας, αφού ως κατά φύσιν άνθρωπος γνωρίζει την ανθρώπινη φύση, με την σημείωση ότι η ίδια δεν αμάρτησε κατά τους Πατέρες μας ποτέ, ούτε και κατά τον λογισμό.
Η παρουσία της ασφαλώς και έχει ευεργετήσει το γένος των Ελλήνων, αλλά με την προστασία της ξεπερνά κάθε ανθρώπινο όριο και αγκαλιάζει όλους τους λαούς της γης, κάθε άνθρωπο. Ζει στον ουρανό, βλέπει την δόξα του Θεού, αλλά δεν λησμονεί κανέναν επάνω εδώ στην δυσκολεμένη γη μας και ιδίως δεν ξεχνά όσους την έχουν ιδιαιτέρως ανάγκη.
Τέλος, ας αναφέρουμε αυτήν την φοβερή εμπειρία που έζησε ο άγιος Σιλουανός για να διδαχθούμε. Ας ακούσουμε αυτόν τον άνθρωπο του Θεού, που αξιώθηκε να ακούσει την φωνή της. Αναφέρει ότι τον επισκέφθηκε και τον νουθέτησε να μην αμαρτάνει. Είπε ακριβώς: «Δεν είναι αρεστόν εις εμέ να βλέπω τά έργα σου». Δεν μου αρέσουν αυτά που κάνεις. Αυτή η χροιά της φωνής της Θεομήτορος τον συνόδευε πάντα, σε όλη του την ζωή. Πέρασαν λέει σαράντα χρόνια, αλλά δεν ξέχασα αυτήν την ελεγκτική, αλλά συνάμα και γλυκιά φωνή.
Έχει ρόλο και λόγο η Παναγία στην ζωή μας. Η ψυχή που υγιαίνει πνευματικά νιώθει να έλκεται προς Αυτήν διά της αγάπης. Και για όσους την αγαπούν, μόνο η επίκληση του ονόματός της γλυκαίνει την καρδιά!