Κωσταντίνου Γανωτή
Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἦταν μοναχός, δὲν εἶχε οἰκογένεια, ἀλλὰ προστάτεψε τὴν οἰκογένειά του τὴν πατρική, ἐνῷ αὐτὴ ἡ οἰκογένεια ἡ μητρικὴ ποὺ τὸν ἔφερε στὸν κόσμο δὲν τοῦ προσέφερε τίποτε σχεδόν, γιὰ νὰ τὸν ἀναθρέψει καὶ νὰ τὸν μορφώσει. Πολὺ ἀργότερα ἔλεγε μὲ χιοῦμορ: «Εἶμαι πτυχιοῦχος τῆς πρώτης Δημοτικοῦ». Αὐτὸν διάλεξε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς διδάξει πῶς πρέπει κανεὶς νὰ κάνει οἰκογένεια καὶ πῶς νὰ τὴ βάλει στὴ σωστὴ λειτουργία.
Μᾶς παρουσίασε ὁ ἅγιος τὶς πιὸ πρωτότυπες διδασκαλίες γιὰ τὴν παιδαγωγικὴ τῆς οἰκογένειας· λέμε πρωτότυπες, γιατὶ εἴχαμε χάσει τὴν πηγὴ τῆς παιδαγωγικῆς, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς καὶ ἀνατρέχαμε στοὺς μεγάλους Εὐρωπαίους φιλοσόφους-παιδαγωγούς, σὰν νὰ μὴν εἶχε κατέβει ὁ Χριστὸς στὴ γῆ. Καὶ τώρα βέβαια τὸ ἴδιο συμβαίνει, γι’ αὐτὸ καὶ εἶναι ἀκόμα ἐπίκαιρος ὁ ἅγιος Πορφύριος. Καὶ ἔμεινε ἐντυπωσιακὰ γνωστὸς ὁ ἅγιος μὲ τὴ χαρακτηριστικὴ ἀπάντησή του στοὺς γονιούς, ποὺ ἔφταναν ὣς τὸ κελλί του καὶ παραπονιόνταν γιὰ τὴ συμπεριφορὰ τῶν παιδιῶν τους.
«Ἐσεῖς φταῖτε», ἦταν ἡ ἀπάντηση τοῦ ἁγίου. Ὁ ἅγιος Πορφύριος συνέδεε τὴν παιδαγωγικὴ μὲ τὴ γενικὴ φιλοσοφία τῆς κοινωνίας καὶ ὡς καρπὸ αὐτῆς τῆς φιλοσοφίας ἀλλὰ καὶ ὡς πηγή της. Ὅποια φιλοσοφία ζωῆς ἔχει ἡ κοινωνία, τέτοια ἀγωγὴ καὶ παράγει, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀγωγὴ ποὺ ἀσκοῦμε στὰ παιδιά μας θὰ βγάζει καὶ παρόμοιους χαρακτῆρες στὴν αὐριανὴ κοινωνία. Ἔβλεπε ὅτι σὲ ὅλη τὴν ταραγμένη παγκόσμια κοινωνία ἐπικρατοῦσε ἕνα ἰδανικό, ἡ ἐπικράτηση· ἐπικράτηση τοῦ ἑνὸς κράτους στὸ ἄλλο, τῆς μιᾶς παρατάξεως στὴν ἄλλη, τῆς μιᾶς κοινωνικῆς τάξης στὴν ἄλλη, τῆς μιᾶς οἰκογένειας στὴν ἄλλη, τοῦ συζύγου στὴ σύζυγο καὶ ἀντίστροφα, καὶ τῶν γονιῶν στὰ παιδιά τους· τὸ ποθούμενο καὶ ἐπιδιωκόμενο ὅλων ἦταν, ὅπως καὶ εἶναι βέβαια ἀκόμα, ἡ ἐξουσία. Καὶ αὐτὸ τὸ ἰδανικὸ τὸ λατρεύουν καὶ τὸ διακονοῦν οἱ ἄνθρωποι μὲ ἀγαθὴ συνείδηση, γιατὶ πιστεύουν ὅτι μ’ αὐτὸν τὸν τρόπο συγκρατοῦν τὴν τάξη καὶ τὴν ἀσφάλεια τῆς ζωῆς στὸν κόσμο.
Ἀλλὰ καὶ οἱ Παγκόσμιοι πόλεμοι ἔγιναν μὲ ἐλατήριο αὐτὸ τὸ ἰδανικὸ καὶ ξάπλωσαν ἑκατομμύρια παλληκάρια σκοτωμένα στοὺς κάμπους τῆς Εὐρώπης. Μ’ αὐτὸ τὸ παιδαγωγικὸ ἰδανικό, ἑτοίμασαν καὶ ἔστειλαν τὰ παιδιά τους οἱ λαοὶ νὰ σκοτώσουν, νὰ βασανίσουν ἀνθρώπους καὶ νὰ μετατρέψουν σὲ ἐρείπια χιλιάδες πόλεις καὶ χωριά. Καὶ σὰν νὰ μὴν ἦταν ἀρκετὴ ἀπόδειξη ἡ τραγικὴ ἀποτυχία τῆς παιδαγωγικῆς καὶ φιλοσοφικῆς αὐτῆς ἰδεολογίας, ἡ παγκόσμια κοινωνία συνεχίζει τὴν ἴδια φιλοσοφία καὶ τὴν ἴδια παιδαγωγική. Εἶναι ὁ κόσμος ποὺ συνήθισε τὰ παλιωμένα κρασιὰ καὶ διστάζει νὰ δοκιμάσει τὸ καινούργιο κρασὶ τῆς Ὀρθόδοξης διδασκαλίας· αὐτὴν τὴν Ὀρθόδοξη διδασκαλία ἔστειλε ὁ Θεὸς τὸ ἀχάιδευτο φτωχὸ παιδὶ ἀπὸ τὸν ἅγιο Ἰωάννη Εὐβοίας νὰ τονίσει στὸν κόσμο.
Ὁ ἅγιος Πορφύριος διψοῦσε τὴν ὑπακοή, τὴν ὑποταγή του στοὺς πιὸ αὐστηροὺς γέροντες καὶ λαχτάρησε ν’ ἀφήσει τὸν κόσμο αὐτὸ τῆς ἀστικῆς εὐημερίας καὶ νὰ κλειστεῖ στὰ πιὸ ἀπόμερα μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἔκανε δηλαδή τὴν ἀπόλυτα ἀντίθετη ἐπιλογὴ ἀπὸ τὶς ἐπιλογὲς τοῦ ἀστικοῦ κόσμου, τοῦ κόσμου ποὺ ἔκανε τὴν πανηγυρικὴ ἐγκατάστασή του στὴν Ἑλλάδα τῶν ἀρχῶν τοῦ 20οῦ αἰῶνος. Καὶ πῶς μέσ’ ἀπὸ τὶς ἄγριες ἐρημιὲς τοῦ Ὄρους θὰ ’βγαινε μιὰ διδασκαλία ποὺ θὰ τιθάσσευε τὸν ἀστικὸ κόσμο μας; Aὐτὸ ἦταν τὸ ἐρώτημα τῆς λογικῆς.
Ὁ ἅγιος Πορφύριος δίδαξε καὶ διδάσκει τοὺς γονεῖς ὅτι τὸ ὑψηλό τους λειτούργημα νὰ φέρουν παιδιὰ στὸν κόσμο καὶ νὰ τὰ ἀναθρέψουν χρειάζεται προετοιμασία· καὶ ἡ προετοιμασία αὐτὴ εἶναι ἡ ἁγιότητα τῶν γονέων. Ὅπως οἱ Πρωτόπλαστοι βγῆκαν ἀπ’ τὰ χέρια τοῦ ἁγίου Θεοῦ, ἔτσι καὶ τὸ κάθε παιδὶ πρέπει νὰ βγαίνει ἀπὸ τὰ σπλάγχνα ἁγίων γονέων. Τὰ ἔμβρυα κληρονομοῦν μαζὶ μὲ τὸ σῶμα καὶ τὶς τάσεις τῶν γονέων καὶ συμμετέχουν ἀπὸ τὴ στιγμὴ τῆς σύλληψης στὶς περιπέτειες, στοὺς πειρασμούς, στὶς ἀρετὲς καὶ καλὲς πράξεις ἀλλὰ καὶ στὶς ἀδυναμίες τῶν γονέων. Δηλαδὴ ἡ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν ἀρχίζει πολὺ νωρίτερα καὶ ἀπὸ τὴ σύλληψή τους, ἀπὸ τὰ χρόνια τῆς ἐφηβείας, ποὺ οἱ νέοι οἰκοδομοῦν τὴν προσωπικότητά τους.
Μᾶς διαβεβαίωσε ὁ ἅγιος Πορφύριος ὅτι ἡ κάθε μας ἐπιθυμία, ἡ κάθε μας ἀγανάκτηση μεταβαίνει μυστικὰ στὸ παιδί μας ἀκόμα καὶ μέσα στὴν κοιλιὰ τῆς μάννας του, καὶ διαμορφώνει τὸ χαρακτῆρα του. Καὶ ἡ κάθε γκρίνια ποὺ ἔχουν μεταξύ τους οἱ γονεῖς μεταβαίνει καὶ ἐπηρεάζει τὴν ψυχούλα τοῦ παιδιοῦ τους. Γι’ αὐτὸ πρέπει οἱ νέοι νὰ γίνονται ἅγιοι καὶ μάλιστα ὅσο μποροῦν νωρίτερα. Βέβαια μὲ τὴν ἁγιότητα τῶν γονιῶν δὲν ἀχρηστεύεται ἡ συνείδηση τῶν παιδιῶν τους, ἀλλὰ γίνεται εὐκολότερη ἡ προκοπή τους καὶ πιὸ εὐκολοθεράπευτα τὰ τραύματα ποὺ θὰ τοὺς προκαλέσει ἡ ζωή.
Οἱ πολλοὶ γονεῖς ἀρκοῦνται στὴν ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν τους ὅπως καὶ ὅσο τὴν ἐπιβάλλει τὸ γενικὸ ἔνστικτο, αὐτὸ τὸ ἔνστικτο ποὺ γεννάει τὴ γονικότητα καὶ στὰ ζῷα· αὐτὸ εἶναι ἡ παιδαγωγικὴ ἀποκτήνωση τῶν γονιῶν. Τὸ ζῷο παιδαγωγεῖται γιὰ νὰ ἐπιζήσει, ἐνῷ τὸ παιδὶ τοῦ ἀνθρώπου παιδαγωγεῖται γιὰ νὰ γίνει Θεός, ὅσο ὑπερβολικὸ κι ἂν ἀκούγεται αὐτό. Πρέπει νὰ γνωρίσει, νὰ ἀσκήσει καὶ νὰ συντηρήσει τὶς ἀρετὲς ἐκεῖνες, ποὺ θὰ τὸ ἀνεβάσουν στὸ ἐπίπεδο τῶν ἀγγέλων, ὅπως ἀνέβηκαν καὶ οἱ ἅγιοι, ἀκόμα καὶ ὅταν χρειάστηκε νὰ γίνουν μάρτυρες.
Πάντοτε τὰ παιδιὰ ἔπεφταν σὲ λάθη, ποὺ μὲ τὴ ζωηράδα τους γίνονταν ὑπερβολικά, ἀλλὰ στὴν ἐποχή μας τὸ κακὸ παράγινε. Καὶ χιλιάδες παιδαγωγικὲς ἕδρες καὶ πολὺ περισσότερα βιβλία παλεύουν νὰ ἀσκήσουν μιὰ παιδαγωγικὴ στὴν ἐποχή μας καὶ ὅπως βλέπουμε ἀποτυγχάνουν οἰκτρά.
Τὸ παιδὶ ποὺ ἔρχεται στὸν κόσμο πρέπει νὰ βρεθεῖ στοὺς κόλπους μιᾶς οἰκογένειας, ποὺ προσεύχεται, ποὺ πιστεύει, ποὺ ἀσκεῖται στὶς ἀρετές, ποὺ ἀγαπάει τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους, ποὺ σέβεται ὁλόκληρη τὴ φύση καὶ συγκινεῖται εὐχαριστιακὰ ἀπὸ κάθε ὄμορφο στοιχεῖο ποὺ μᾶς περιβάλλει. Αὐτὸ ἀποτελεῖ τὸ πλαίσιο τῆς σωστῆς οἰκογενειακῆς ἀγωγῆς.
Συχνὰ ὅμως οἰκογένειες ποὺ ἔχουν πολλὲς ἀλλὰ τυπικὲς σχέσεις μὲ τὴν Ἐκκλησία πέφτουν στὴν παγίδα τῆς καταπίεσης τῶν παιδιῶν νὰ παραμείνουν μέσα στὰ πλαίσια τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς προκαλῶντας συνειδησιακὲς ἀντιδράσεις, ποὺ σχεδὸν πάντα παρουσιάζονται καὶ συχνὰ ἐξελίσσονται σὲ θερμὲς καταστάσεις ἐπανάστασης καὶ ἀθεΐας. Ὁ ἅγιος ἀπαιτοῦσε νὰ σεβόμαστε πολὺ τὴν ἐλευθερία τῶν παιδιῶν μας καὶ νὰ μὴν τὰ ἐκβιάζομε. Ἤθελε νὰ ἀναθέτουμε τὴν ἔγνοια μας γιὰ τὴν προκοπή τους στὴν Παναγία καὶ αὐτὸ γίνεται μὲ τὴν προσευχή. Τὸ σπουδαῖο καὶ κρίσιμο ἔργο τῶν γονέων εἶναι ἡ προσευχή. Φαντάζεστε κάτι τέτοιο νὰ συνιστοῦσε ἡ παιδαγωγικὴ ἐπιστήμη;
Βέβαια σ’ ἕνα βαθμὸ ἡ παιδαγωγικὴ τοῦ ἁγίου δὲν ἦταν ἄγνωστη τελείως, γιατὶ εἶναι ἡ παιδαγωγικὴ τοῦ Εὐαγγελίου, ἀλλὰ πολλοὶ κι ἀπ’ αὐτοὺς ποὺ τὴν ἐφάρμοζαν, ἔνιωθαν περιθωριακοὶ μέσα σ’ ἕναν κόσμο τῆς φιλοσοφικῆς αὐτάρκειας καὶ ἀλαζονείας, σ’ ἕναν κόσμο τῆς ἐπιστημονικῆς παιδαγωγικῆς. Γι’ αὐτὸ κι αὐτοὶ οἱ περιθωριοποιημένοι παιδαγωγοὶ τῆς προσευχῆς παρηγορήθηκαν ἀπὸ τὶς θέσεις τοῦ ἁγίου Πορφυρίου καὶ ἀναθάρρησαν.
Καὶ τώρα βαραίνει ἡ εὐθύνη τῶν ἀκροατῶν τοῦ ἁγίου Πορφυρίου νὰ μεταδώσουν στὸν κόσμο τὸ βίωμα αὐτὸ τῆς ἁγίας παιδαγωγικῆς ἁγίων γονέων πρὸς παιδιὰ ποὺ θὰ γεννιοῦνται ὑγιῆ, ὄχι ὅπως συμβαίνει σὲ μεγάλο βαθμὸ στὴν ἐποχή μας.
Ὁ ἅγιος ἔβλεπε τοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ νὰ συνοδεύουν τὰ παιδιά μας καὶ νὰ τοὺς μεταφέρουν τὶς εὐεργετικὲς ῥιπὲς τῶν προσευχῶν μας ἀκόμα καὶ τῶν καλῶν σκέψεων ποὺ κάνουμε γι’ αὐτά. Καὶ οἱ δαίμονες ὅμως τρέχουν καὶ ῥίχνουν ἐπάνω τους τὶς κατάρες μας, τὶς βρισιές, τὰ μαλώματα, τὶς ἀγανακτήσεις μας ἀκόμα καὶ τὰ παράπονά μας. Ὁ ἅγιος ὅμως διδάσκει ὅτι, ἀκόμα κι ἂν ὅλος ὁ κόσμος τὰ κατατρέχει τὰ παιδιά μας, κι ἂν ὅλοι τὰ κατηγοροῦν καὶ δικαίως μάλιστα, ὁ γονιὸς ὀφείλει νὰ συμπάσχει μὲ τὰ παιδιά του καὶ νὰ συντηρεῖ καλὲς σκέψεις καὶ ἐκτιμήσεις γι’ αὐτά. Εἶναι μεγάλο μυστήριο ἡ γονικὴ σχέση.
Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἀντιμετώπισε καὶ ἀντιρρήσεις γιὰ τὴν ἀποτελεσματικότητα τῆς παιδαγωγικῆς του. Κάποιοι προβάλλουν τὴν ἀπαισιόδοξη πιθανότητα ὁ παιδαγωγούμενος νὰ ἀποκρούσει τελικὰ τὴ χριστιανικὴ ἀγωγή του καὶ νὰ προχωρήσει ἀγέρωχος πρὸς τὴν κόλαση, ἐνῷ εἶναι πληροφορημένος γιὰ τὸ δρόμο τῆς σωτηρίας. Καὶ ἔχουμε δραματικὰ ζωντανὴ τὴν ἀπώλεια τοῦ Ἰούδα, ποὺ ἀπαξίωσε τὴν ἀγωγὴ τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἀσκήθηκε πάνω του ἐπὶ τρία χρόνια. Μᾶλλον γιὰ τέτοιες περιπτώσεις εἶπε ὁ Χριστὸς ἐκεῖνο τὸ «περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου». Μήπως καὶ ἡ ἄρνηση τοῦ Πέτρου καὶ ἡ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ καὶ ἡ φιλαρχία τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου δὲν ἦταν προσωρινὲς ἀποτυχίες τῆς παιδαγωγίας τοῦ Κυρίου; Πάντως καὶ ὁ πιὸ ἀπόλυτος ἀρνητὴς τῆς θείας παιδαγωγίας μπαίνει ὄρθιος στὴν κόλαση «στεφανωμένος» μὲ τὸ ἀναφαίρετο δῶρο τοῦ Θεοῦ, τὴν ἐλευθερία του. Ἡ ἑλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ εἶναι μαρτυρία τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, λάμπει καὶ μέσα στὴν κόλαση. Αὐτὸ τὸ θεῖο δῶρο πρὸς τὸν ἄνθρωπο ζητάει καὶ ὁ Πορφύριος νὰ σεβαστοῦμε στὰ παιδιά μας καὶ νὰ μὴν τὰ σέρνουμε μὲ τὴ βία οὔτε στὸν Παράδεισο!
Σὲ κάποια δασκάλα ποὺ παραπονιόταν στὸν ἅγιο, γιατὶ οἱ μαθητές της δὲν ἡσύχαζαν στὸ μάθημά της, συμβούλευε νὰ προσεύχεται γιὰ τοὺς μαθητές της, πρὶν νὰ μπεῖ στὴν τάξη καὶ τὴ διαβεβαίωνε ὅτι ἡ προσευχή της θὰ ἡσύχαζε τὰ παιδιά. Ὁ ἅγιος πίστευε ὅτι ἂν πείθονταν ὅλοι οἱ γονεῖς νὰ γεννήσουν καὶ νὰ ἀναθρέψουν τὰ παιδιά τους μ’ αὐτὴν τὴν ἀγωγή, αὐτὸ θὰ ἔχει ἄμεση εὐεργετικὴ ἐπίδραση καὶ στὴν κοινωνία καὶ στὶς διεθνεῖς ἀκόμα σχέσεις.
Ὅλη ἡ ἄγρια κακία, ποὺ ἔπεσε ἐπάνω στὴν ἀνθρωπότητα καὶ τρομοκρατεῖ καὶ στὶς μέρες μας τὸν κόσμο εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς μὴ χριστιανικῆς ἀγωγῆς, ἐκείνης δηλαδὴ ποὺ ἀνέθρεψε τὰ Γερμανόπαιδα πρὶν ἀπὸ τοὺς δυὸ Παγκοσμίους πολέμους ἀλλὰ καὶ μετὰ ἀπ’ αὐτοὺς καὶ ἀποτέλεσε πρότυπο παιδαγωγικῆς ὅλου τοῦ κόσμου καὶ οἱ καθηγητὲς τῆς παιδαγωγικῆς αὐτῆς θεωροῦνται οἱ πιὸ σοφοί. Καὶ ὅμως ἡ γερμανικὴ νεολαία, αὐτὴ ἡ παιδαγωγημένη ἀπὸ τοὺς φημισμένους παιδαγωγούς, ἀποτέλεσε τοὺς δαίμονες, ποὺ αἱματοκύλησαν τὸν κόσμο κι ἔγιναν διαβόητοι γιὰ τὰ ἐγκλήματα πολέμου. Καὶ οἱ ἐγκληματίες τῶν ἄλλων βιοθεωριῶν βγῆκαν ἀπ’ αὐτούς ποὺ ἀρνήθηκαν τὴ χριστιανικὴ θρησκεία καὶ τὴν καταδίωξαν, γιατὶ ὅλες οἱ «ἐπιστημονικές» παιδαγωγικὲς εἶναι ναζιστικὲς ἢ μὴ ἀποτελεσματικές. Ὅπου ὅμως πνέει τὸ ἀνοιξιάτικο ἀεράκι τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης, μερώνουν τὰ ἤθη καὶ ἀντέχεται ἡ ζωή.
Αὐτὸ ποὺ μαυρίζει στὰ χρόνια μας τὴ ζωή μας εἶναι οἱ ἐκτρώσεις καὶ τὰ διαζύγια, ποὺ προκαλοῦν τὴ ναρκομανία· τὰ παιδιὰ δὲν ἀντέχουν τὸ χωρισμὸ τῶν γονιῶν τους. Αὐτὲς οἱ ἀνθρωποκτονίες γελοιοποιοῦν κάθε ἀπόπειρα παιδαγωγίας.
Ὁ ἅγιος Πορφύριος δέχονταν κάθε μέρα πολλοὺς ἀνθρώπους καὶ οἱ περισσότεροι ἔρχονταν πονεμένοι καὶ οἱ πολλοὶ ἀπελπισμένοι ἀπὸ τὴν οἰκογενειακή τους ζωή, ἰδιαίτερα ἀπὸ τὴν ἐπανάσταση τῶν παιδιῶν τους. Ἦταν κι ἄλλοι ποὺ ζητοῦσαν τὸ θαῦμα του γιὰ θεραπεῖες ἀσθενειῶν καὶ κάποιοι ποὺ ἤθελαν νὰ βροῦν νερὸ κοντὰ στὸ κτῆμα τους. Κι ἐνῷ δὲν ἤθελε νὰ κάνει θαύματα καὶ νὰ τὸν λένε ἅγιο, ἀναγκαζόταν ἀπὸ τὴν ἀγάπη του νὰ τὰ κάνει. Ἐκεῖ ὅμως ποὺ ἔνιωθε ὅτι ἐπιτελεῖ τὸ κύριο ἔργο του ἦταν ἡ θεραπεία τῶν οἰκογενειακῶν προβλημάτων. Ἤθελε νὰ ἑστιάσουμε τὴν προσευχή μας σ’ αὐτὰ τὰ προβλήματα. Ὅταν ἡ οἰκογένεια λειτουργήσει σωστὰ κατὰ Χριστόν, δὲν τὴν τρομάζουν αὐτά, ποὺ χαρακτηρίζει ὁ κόσμος μεγάλα προβλήματα καὶ ζεῖ μέσα στὸ φόβο. Οἱ ἄνθρωποι ποὺ φοβοῦνται, φοβοῦνται γιατὶ δὲν ζοῦν ἐκκλησιαστικά.
Συμβουλεύει ὁ ἅγιος κάθε λόγος μας καὶ κάθε πράξη μας νὰ ἔχει κίνητρο τὴν ἀγάπη μας, τὴν ἀγάπη μας πρὸς τὸ πρόσωπο καὶ ὄχι πρὸς τὶς ἰδέες. Καὶ ὅταν δουλεύουμε καὶ ὅταν μαλώνουμε ἀκόμα κάποιον, ὅλα νὰ τὰ κάνουμε ἀπὸ ἀγάπη καὶ ὄχι γιὰ τὴν τακτοποίηση κάποιων συμφερόντων οὔτε γιὰ τὴν ὑπεράσπιση κάποιων ἰδεῶν. Γιὰ παράδειγμα ἀναφέρω ὅτι συμβούλευε κάποιον Σέρβο ἐπίσκοπο, ποὺ εἶχε θερμοὺς διαλόγους μὲ τοὺς κομμουνιστές, νὰ τοὺς εἶναι φιλικὸς καὶ νὰ ἀποφεύγει τὴ συζήτηση πάνω σὲ θέματα ποὺ διαφέρουν στὴν ἰδελογία, νὰ ἀποφεύγει κάθε σύγκρουση. Καὶ ὁ στόχος, ποὺ σ’ αὐτὸν πρέπει νὰ ἀποβλέπουμε σὲ κάθε σχέση μας, νὰ εἶναι ἡ χαρὰ τοῦ ἄλλου ἀνθρώπου· νὰ ἀποφεύγουμε μὲ κάθε θυσία αὐτὸ ποὺ θὰ τὸν λυπήσει. Γιὰ σκεφτεῖτε, ἀδελφοί μου, μιὰ κοινωνία ποὺ μέσα σ’ αὐτὴν ὁ καθένας μας θὰ κάνει ὅ,τι κάνει γιὰ νὰ φέρει καὶ νὰ συντηρήσει μέσα στὴν ψυχὴ τοῦ κάθε διπλανοῦ μας τὴ χαρά!
Ἡ παιδαγωγικὴ τοῦ ἁγίου Πορφυρίου εἶναι αὐτή. Βέβαια ὑπάρχει καὶ ἡ ἀντίρρηση ὅτι ἡ πολλὴ ἀγάπη μπορεῖ νὰ καταλήξει στὴν ὑπερπροστασία. Ἡ κατὰ Χριστὸν ἀγάπη ὅμως δὲν πέφτει σὲ διαστροφὲς ἀγάπης, γιατὶ ὁ Χριστιανὸς ὁπλίζεται μὲ τὴ διάκριση καὶ αἰσθάνεται πότε καὶ πόσο πρέπει νὰ ἐπεμβαίνει στὴ ζωὴ τοῦ παιδιοῦ του ἢ τοῦ μαθητοῦ του. Στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχουμε πολλὰ παιδιὰ μάρτυρες καὶ οἱ μάρτυρες δὲν βγαίνουν μὲ τὴν ὑπερπροστασία. Ὁ ὑπερπροστατευτικὸς γονιὸς κινεῖται ἀπὸ τὴ δική του ματαιοδοξία· στὸν προσευχόμενο γονιὸ ὁ Παράκλητος φανερώνει τὰ ὅρια τῆς ἀναγκαίας προστασίας τοῦ τέκνου του. Γι’ αὐτὸ πρέπει νὰ ζοῦμε ὅσο γίνεται περισσότερο μέσα στὸ χῶρο καὶ στὴ λειτουργία τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ νὰ ἔχουμε πλουσιότερη τὴν πληροφόρηση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ.
Σήμερα ποὺ εἶναι καταφάνερη ἡ ἀποτυχία κάθε παιδαγωγικῆς, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴν ἀπελπισία τῶν παιδιῶν καὶ τῶν γονιῶν καὶ ἀπὸ τὶς διαστροφές, εἶναι μεγάλη ἡ ἀνάγκη νὰ καταφύγουμε στὴν παιδαγωγικὴ τοῦ ἁγίου Πορφυρίου, ποὺ θέτει τὰ προβλήματά μας κάτω ἀπὸ τὴν πρόνοια καὶ εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι προσπαθῶντας νὰ σώσουμε τὴ χαρὰ τῶν παιδιῶν μας, θὰ σώσουμε καὶ τὸν ἑαυτό μας. Ἂς εὐχαριστήσουμε λοιπὸν τὸν Θεό, ποὺ μέσα στὴ θύελλα μᾶς ἔστειλε ἕναν καλὸ καπετάνιο, δάσκαλο, παιδαγωγό, τὸν ἅγιο Πορφύριο.
Κείμενο από το νέο βιβλίο
του Κωνσταντίνου Γανωτή
με τίτλο
«ΠΑΙΔΙΟΘΕΝ…
η οικογένεια στη ζωή του παιδιού!»
που κυκλοφορεῖται
ἀπό τίς ἐκδόσεις
(τηλ.: 210 9310605).