«Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες»: Αφιέρωμα στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» (video)
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…»του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς και σε συνεργασία με το Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Πανεπιστημίου Πειραιώς «Κοινωνία – Πολιτισμός – Θρησκεία», την Παρασκευή 19 Οκτωβρίου διοργανώθηκε μια Στρογγυλή Τράπεζα στην οποία συζητήθηκε το θέμα: «Παγκοσμιοποίηση και Ταυτότητες».
Στη συζήτηση συμμετείχαν η κα Ναταλία Σκαρμούτσου, Παιδαγωγός που μίλησε με θέμα: «Ετερότητα και Ταυτότητα» και ο κ. Χάρης Χωραΐτης, πτυχ. Θεολογίας – M.Sc. Ιατρικής ΕΚΠΑ που ανέπτυξε το θέμα «Κοινότητα και Ταυτότητα».
Συντόνισε ο Αρχιμ. Χρυσόστομος Χρυσόπουλος, M.Sc. Guglielmo Marconi University, Θεολόγος-Κοινωνιολόγος.
Αρχιμ. Χρυσόστομος Χρυσόπουλος
Προλογίζοντας την συζήτηση, ο π. Χρυσόστομος σημείωσε, αναφορικά με το θέμα της, πως η ταυτότητα είναι αυτό που μας ορίζει, μας καθορίζει και μας εξασφαλίζει, σαν άτομα, σαν κοινωνία, σαν ανθρωπότητα ολόκληρη.
Περιλαμβάνει μέσα της το παρελθόν μας, τη θρησκεία μας, τα ήθη και έθιμά μας, το «είναι» μας ολόκληρο και μας συνοδεύει στο διάβα της ιστορίας.
«Η παγκοσμιοποίηση είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται συχνά τα τελευταία χρόνια. Υπάρχει ποικιλότροπα και ακουμπά σε κάθε πτυχή της ζωής μας.
Το θέμα είναι πως την διαχειριζόμαστε. Χρειάζεται αξιοποίηση των θετικών στοιχείων της και έγκαιρη απόρριψη των αρνητικών της.»
Ναταλία Σκαρμούτσου,
Τον λόγο έλαβε στη συνέχεια η Παιδαγωγός κα Ναταλία Σκαρμούτσου, που μίλησε με θέμα: «Ετερότητα και Ταυτότητα».
Με τον όρο ταυτότητα, σημείωσε, εννοούμε την αίσθηση του «εαυτού» που διαμορφώνει ένα άτομο, καθώς εντάσσεται στην κοινωνία. Έχει να κάνει με το αίσθημα ότι ανήκουμε κάπου, έχουμε κοινά γνωρίσματα με άλλα άτομα και ταυτόχρονα ότι είμαστε διαφορετικοί από κάποιους άλλους.
Η διαμόρφωση της ταυτότητας συνδέεται έτσι με την ανάπτυξη της αίσθησης του «εμείς» και της αίσθησης των «άλλων».
Ταυτότητα, τόνισε, ξεκινάμε να έχουμε όλοι από πολύ νωρίς. Οι ταυτότητες διαμορφώνονται σε ποικίλους κοινωνικούς χώρους, την οικογένεια, το σχολείο, τις παρέες.
«Στα κοινωνικά σύνολα της οικογένειας και του σχολείου, οι σχέσεις αλληλεπίδρασης των παιδιών, των γονέων και των εκπαιδευτικών, είναι ιδιαίτερα σημαντικές.
Μέσα από αυτές τις αλληλεπιδράσεις, η ταυτότητα γίνεται αντικείμενο διαπραγμάτευσης και επιβεβαιώνεται ή αποδυναμώνεται η επίγνωση του εαυτού και κατ’ επέκταση της ατομικής ταυτότητας.»
Η αναγνώριση του διαφορετικού τρόπου ζωής, της διαφορετικής νοοτροπίας και σκέψης και τελικά των διαφορετικών κοινωνικών καταβολών, είναι το πρώτο και το πιο σημαντικό βήμα, για τον σεβασμό στην ετερότητα.
Επειδή η ταυτότητα ενός ατόμου, προσδιορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τους άλλους, σταδιακά οι υποτελείς κοινότητες εσωτερικεύουν την ετικέτα της κατωτερότητας για την οποία πείθονται.
Όπως μάλιστα υπογράμμισε η εισηγήτρια, υποκύπτουν σε αυτήν την πολιτιστική εισβολή της ισχυρής ομάδας που δεν ανέχεται την ετερότητα και δεν είναι δεκτική σε αυτήν, και γίνονται θύματα αυτοεκπληρούμενων προφητειών.
Οι άλλοι οφείλουν να καλλιεργήσουν την ανεκτικότητα, την υπομονή, την κατανόηση, την συμπάθεια και να αποβάλλουν κάθε στερεότυπο.
Φυσικά, συνέχισε η κα Σκαρμούτσου, αποδοχή της ταυτότητας και της διαφοράς, δεν σημαίνει ότι θα είναι μία άκριτη και παθητική αποδοχή, αλλά μια κριτική στάση τόσο ως προς τον πολιτισμό της ομάδας, όσο και στον πολιτισμό της ομάδας υποδοχής.
«Η ύπαρξη του άλλου, δηλώνει ως ένα σημείο, την αμφισβήτηση του «εγώ». Ενώ συγχρόνως προσδιορίζει τον βαθμό ανεκτικότητας που διακρίνει κάθε ομάδα ανθρώπων.
Το άτομο εκτελεί διαρκώς μια διαδικασία ενσωμάτωσης και διαφοροποίησης, που του επιτρέπει να ζει αρμονικά στην κοινωνία.
Από τη μία πλευρά επιδιώκει να βρίσκει κοινά χαρακτηριστικά με άλλα άτομα και ενσωματώνεται από τους άλλους, και από την άλλη συγκροτεί μία ξεχωριστή μονάδα με τα δικά του μοναδικά ξεχωριστά χαρακτηριστικά.»
Η αυτογνωσία και η συνειδητοποίηση της ταυτότητας μας, περνάει μέσα από την αποδοχή της ταυτότητας του άλλου, σημείωσε. Επομένως η έννοια της ταυτότητας, θέτει τα όρια της ετερότητας.
Αρνούμενοι την παράδοση και την ιστορία μας, αρνούμαστε στην ουσία ένα κομμάτι του εαυτού μας, ένα κομμάτι από την ταυτότητά μας. Η ιστορία είμαστε εμείς, παρατήρησε.
Το δεύτερο και εξίσου σημαντικό είναι η γλώσσα, που οφείλουμε να σεβόμαστε και να διατηρήσουμε την φυσιογνωμία της, καθώς αποτελεί ένα θεμελιώδες κεφάλαιο του εθνικού μας πολιτισμού. Σε αυτήν αντικατοπτρίζονται παραδόσεις, ιδέες και ιστορικές παρακαταθήκες αιώνων.
«Σεβόμενοι χωρίς ακρότητες και υπερβολές τις πολιτιστικές αξίες του παρελθόντος, που μεταγγίζονται από γενιά σε γενιά ως κληρονομιά, διασφαλίζουμε την ιστορική μας συνέχεια, έχοντας μια θετική επιρροή στον σύγχρονο τεχνοκρατικό δυτικό πολιτισμό.
Διατηρούμε έτσι με αυτόν τον τρόπο την ταυτότητα μας, την εθνική, κοινωνική, πολιτιστική και προσωπική.
Η ταυτότητα και η ετερότητα είναι έννοιες συμπληρωματικές. Εφόσον και η ετερότητα έχει ταυτότητα, οφείλουμε να σεβόμαστε την ταυτότητα της ετερότητας, του διαφορετικού.»
Χάρης Χωραΐτης
Το θέμα «Κοινότητα και Ταυτότητα» ανέπτυξε στη συνέχεια ο κ. Χάρης Χωραΐτης.
Όπως σημείωσε, μια ομάδα αποτελείται από δύο ή περισσότερα άτομα τα οποία μοιράζονται έναν κοινό ορισμό και μια κοινή αξιολόγηση των εαυτών τους και αφενός συμπεριφέρονται σύμφωνα με αυτόν τον ορισμό και αφ’ ετέρου έχουν έναν κοινό σκοπό.
Τα χαρακτηριστικά των ομάδων περιλαμβάνουν την αλληλεπίδραση εντός ενός συνόλου ανθρώπων, όπως δύο ή περισσότερα άτομα που αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως μέλη μιας ομάδας, δηλαδή έχουν επίγνωση ότι ανήκουν στην ομάδα., ένα σύνολο ατόμων που ενεργούν από κοινού για να πετύχουν επίτευξη κοινών στόχων καιένα σύνολο ατόμων που προσπαθούν να ικανοποιήσουν μια ανάγκη μέσα από τη σύμπραξη τους.
«Η κάθε μία κοινωνική ομάδα μπορεί να περιγραφεί από μια σειρά χαρακτηριστικών που υπογραμμίζουν ομοιότητες και διαφορές με άλλες ομάδες με τις οποίες συγκρίνονται. Μερικές από τις πιο γνωστές μας ομάδες είναι η οικογένεια, οι φίλοι, ένα συγκρότημα, ο σχολείο, το εργασιακό μας περιβάλλον, κτλ.
Κοινωνική επιρροή είναι η αλλαγή των κρίσεων, απόψεων και στάσεων του ατόμου ως αποτέλεσμα της έκθεσης του ατόμου στις απόψεις και στάσεις άλλων ατόμων.»
Οι άνθρωποι αναπτύσσουν προσωπικούς κανόνες, συνέχισε, οι οποίοι είναι πιθανό να αλλάξουν μέσα από την επαφή τους με άλλα άτομα. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τους κοινωνικούς κανόνες προκειμένου να ελέγξουν αν οι απόψεις τους είναι ορθές. Η άποψη της πλειονότητας επηρεάζει την άποψη των άλλων μελών της ομάδας.
Η ομάδα είναι ένα σύστημα το οποίο δημιουργεί, οργανώνει και διατηρεί την αλληλεπίδραση ανάμεσα στα μέλη της. Οι ομάδες σχηματίζουν την κοινότητα.
Ακολούθως υπογράμμισε πως η πρόοδος και η εξέλιξη μιας ομάδας πηγάζει από τις συγκρούσεις εντός και εκτός της ομάδας και σε αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών.
«Όλοι και όλες έχουμε πολλαπλές ταυτότητες, οι οποίες ενδέχεται συχνά να συγκρούονται. Κάποια από τα συστατικά γνωρίσματα της ταυτότητας συνδέονται με μια βιολογική προέλευση, όπως το φύλο, το χρώμα του δέρματος, η εθνικότητα.
Τα περισσότερα όμως από αυτά τα συστατικά γνωρίσματα της ταυτότητας (γονιός, μαθητής, μαθήτρια, εκπαιδευτικός, γιατρός) είναι αποτέλεσμα της ένταξης των ανθρώπων σε θεσμούς, όπως για παράδειγμα η οικογένεια, η εκπαίδευση, η εργασία, και συγχρόνως εμπεριέχουν και προσωπικές επιλογές, επιθυμίες και προσπάθειες.»
Ολοκληρώνοντας ο κ. Χωραΐτης επεσήμανε πως η ταυτότητα αποτελείται από ένα σαφές και διακριτό σύνολο χαρακτηριστικών που μοιράζονται τα μέλη μιας ομάδας, τα οποία παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο και έχουν φυσική ή βιολογική προέλευση: φύλο, φυλή, εθνότητα, καταγωγή.
Σε κάθε περίπτωση η ταυτότητα είναι ένα κοινωνικό εγχείρημα. Για να υπάρχει είναι απαραίτητα ένα ανθρώπινο περιβάλλον και ορισμένοι κοινωνικοί, πολιτισμικοί, και ψυχολογικοί σχηματισμοί. Αν δεν τοποθετηθεί σε κάποιο κοινωνικό πλαίσιο, η ταυτότητα παραμένει ακατανόητη.
Για να συμπληρώσει κλείνοντας την συζήτηση:
«Ο ρόλος που έχουμε σε μία κοινοτική ομάδα καθορίζει στοιχεία της ταυτότητας και η ταυτότητα μας, καθορίζει τους ρόλους που θα διαλέξουμε».