Από τη Δικαία Ροδίτη, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια

Τα Χριστούγεννα είναι μία εποχή που μας δίνει τη δυνατότητα να αισθανθούμε και πάλι παιδιά.

Τα Χριστούγεννα πλησιάζουν.. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, οι πόλεις έχουν φορέσει τα γιορτινά τους, οι πλατείες και οι γειτονιές έχουν φωτιστεί και οι γονείς με τα παιδιά επισκέπτονται γιορτινές εκδηλώσεις και πολυκαταστήματα, για να βιώσουν το χαρμόσυνο πνεύμα των ημερών. Κι όμως, μέσα σε όλο αυτό το γιορτινό πνεύμα ο καθένας μας βιώνει τα Χριστούγεννα με διαφορετικό τρόπο και αυτή η χαρμόσυνη γιορτή έχει άλλη σημασία για τον καθένα από εμάς.

Τα Χριστούγεννα μοιάζουν να είναι μια παράξενη γιορτή. Όσο είμαστε παιδιά, ανυπομονούμε να έρθουν κι ευχόμαστε να κρατήσουν για πάντα. Έπειτα μπαίνουμε στην εφηβεία και επαναστατούμε στις οικογενειακές συνήθειες, σε μια προσπάθεια να είμαστε διαφορετικοί, ενώ παράλληλα το παιδί μέσα μας τα λαχταρά κρυφά. Αργότερα ενηλικιωνόμαστε, ζούμε σε διαφορετικούς ρυθμούς και σταδιακά πολλές χαρές της παιδικής μας ηλικίας παίρνουν τη μορφή στερεοτύπων και μοιάζουν να εξασθενούν. Ώσπου έρχεται κάποτε εκείνη η στιγμή που μπαίνουν στη ζωή μας τα παιδιά, τα δικά μας παιδιά ή των οικείων μας. Κάποιοι γινόμαστε γονείς, κάποιοι νονοί, κάποιοι θείοι. Είναι τότε που γινόμαστε πιο ώριμοι και ταυτόχρονα βιώνουμε το παράδοξο να νιώθουμε κάτι το πολύ παιδικό μέσα μας, καθώς σιγά – σιγά τα Χριστούγεννα ξαναμπαίνουν στη ζωή μας. Κι έτσι, μέσα από τα παιδικά μάτια, τα χαιρόμαστε, τα θυμόμαστε και θέλουμε το ίδιο και για αυτά. Ωστόσο, τι θυμούνται τα παιδιά από τα Χριστούγεννα;

Επιστήμονες υποστηρίζουν ότι τα παιδιά δεν έχουν καμία συνειδητή ανάμνηση πριν την ηλικία των τριών ετών. Αυτό σχετίζεται με τρεις παράγοντες: την κατάκτηση της γλώσσας, απαραίτητη για την καταχώρηση των βιωμάτων στον εγκέφαλο, τη νευρολογική ωρίμανση του εγκεφάλου, απαραίτητη για την αποθήκευση των βιωμάτων στον εγκέφαλο, και την ανάπτυξη του εαυτού, απαραίτητη για να αντιλαμβάνεται το άτομο την έννοια του χρόνου και την ύπαρξή του ως ξεχωριστή οντότητα από το περιβάλλον. Σε συνειδητό επίπεδο, λοιπόν, φαίνεται να μη θυμόμαστε κάτι από τα πρώιμα παιδικά μας χρόνια. Σε ασυνείδητο επίπεδο, όμως, τι συμβαίνει;

Σύμφωνα με τη Γνωσιακή Προσέγγιση, το παιδί επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται μέσω των αισθήσεων, των εικόνων και των λέξεων. Αρχικά οι πληροφορίες επεξεργάζονται μέσω των αισθήσεων σε ένα πιο πρωτόγονο επίπεδο. Αργότερα η επεξεργασία των πληροφοριών γίνεται οπτικά μέσω εικόνων, που μπορεί να έχουν τη μορφή φωτογραφίας ή κινηματογραφικής σκηνής. Τέλος, το παιδί της επεξεργάζεται με λεκτικό τρόπο, μέσω λέξεων και αφηρημένων εννοιών. Επομένως, τις πιο πρώιμες αναμνήσεις αδυνατούμε να τις θυμηθούμε όπως και όποτε θέλουμε. Ωστόσο κάποια γεγονότα έχουν καταγραφεί στη μνήμη μας ως αισθήσεις ή εικόνες συνυφασμένες με συναισθήματα.

Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε ότι τα συναισθήματα μοιάζουν να αποτελούν τον συνδετικό κρίκο με τις παιδικές μας αναμνήσεις, καθώς δείχνουν το πόσο έντονη ήταν συναισθηματικά για μας μία κατάσταση. Έτσι, ένα παιδί μπορεί να αισθάνεται ευχάριστα με ένα τραγούδι ή μυρωδιά, αν η ανάμνηση τους έχει συνδεθεί με μια στιγμή που αισθανόταν ευτυχισμένο και ασφαλές με τους γονείς του. Συνεπώς, ακόμη κι αν δεν θυμόμαστε συνειδητά συγκεκριμένα γεγονότα, οι θετικές ή αρνητικές καταγραφές είναι απολύτως και σαφώς συσχετισμένες με τα συναισθήματα που βιώσαμε μια ορισμένη στιγμή. Και είναι αυτές οι καταγραφές, οι αναμνήσεις που μας καθορίζουν και μας διαμορφώνουν. Ως παιδιά κρατάμε τις αναμνήσεις από τα ευτυχισμένα Χριστούγεννα, αλλά και κάθε ευτυχισμένη στιγμή, για όλη μας τη ζωή, αναμνήσεις που μας στηρίζουν σε δύσκολες στιγμές και χρωματίζουν άλλες χαρούμενες. Τι μπορεί να κάνει, όμως, τα Χριστούγεννα ενός παιδιού ευτυχισμένα;

Όσον αφορά τους γονείς, τα Χριστούγεννα είναι ιδιαίτερες μέρες για τα παιδιά τους, γι’ αυτό και προσπαθούν να γεμίσουν τις μέρες τους με ξεχωριστές δραστηριότητες και να τους αγοράσουν πολλά δώρα. Ωστόσο, ως επί το πλείστον φαίνεται πως κινούνται σε ένα πλαίσιο καταναλωτισμού, πιστεύοντας ότι με πολλά δώρα και εξόδους προσφέρουν στα παιδιά τους υπέροχα Χριστούγεννα. Τα Χριστούγεννα είναι γιορτή αγάπης, συντροφικότητας και προσφοράς, κι ίσως η καταλληλότερη εποχή για να αναπληρώσουμε όλο τον χρόνο που χάσαμε με τα παιδιά λόγω των υποχρεώσεων μας και της καθημερινότητας. Ίσως θα ήταν καλύτερα να δούμε τα Χριστούγεννα σαν μία ευκαιρία να αφιερώσουμε περισσότερο χρόνο στα παιδιά μέσα σε πιο χαλαρούς ρυθμούς, να παίξουμε και να επικοινωνήσουμε πιο ουσιαστικά, να τα ακούσουμε και να τους μιλήσουμε. Κι επιπλέον, οφείλουμε να τους δείξουμε ότι το πνεύμα των Χριστουγέννων είναι το πνεύμα της αγάπης και της προσφοράς, και όχι της κατανάλωσης και της απαίτησης για πολλά και φανταχτερά δώρα.

Καθώς μεγαλώνουμε, καλούμαστε να ανταπεξέλθουμε σε μια καθημερινότητα γρήγορων ταχυτήτων που συνεχώς αναδιαμορφώνεται μέσα στα πλαίσια των κοινωνικών αλλαγών. Ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τα φετινά Χριστούγεννα, που τα βιώνουμε εν μέσω οικονομικών και κοινωνικών αλλαγών, αλλαγές που μας κατακλύζουν καθημερινά, δυσάρεστες καταστάσεις που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο αντιλαμβάνονται και τα παιδιά. Τα Χριστούγεννα είναι μία εποχή που μας δίνει τη δυνατότητα να αισθανθούμε και πάλι παιδιά μ’ έναν ξέγνοιαστο και αθώο τρόπο, να ξεφύγουμε από τους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας και να ξαναθυμηθούμε το πνεύμα αγάπης και αλληλεγγύης αυτών των ημερών. Έτσι, λοιπόν, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να συνεισφέρουμε, ώστε να μείνουν στα παιδιά ωραίες αναμνήσεις, ακόμα κι αν αυτές δεν μπορούν να απαθανατιστούν με μία κάμερα ή φωτογραφική μηχανή. Αναμνήσεις που θα είναι ολότελα δικές τους, αναμνήσεις που θα λαχταρούν αργότερα να ζήσουν και τα δικά τους παιδιά.

Πηγή: Ίδρυμα Νεότητας και Οικογένειας Ι. Α. Α.