Σεβ. Μητροπολίτου Προικοννήσου κ. Ιωσήφ
Μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ ὄμορφες κι εὐλογημένες καινοτομίες τῆς Πατριαρχίας Βαρθολομαίου τοῦ Α´ εἶναι καὶ ἡ αὔξηση τῶν Πατριαρχικῶν Λειτουργιῶν. Στοὺς κάτω χρόνους τῆς ὀθωμανοκρατίας εἶχαν, ἀνερμήνευτα θεολογικῶς, περιορισθῆ κατ’ ἔτος οἱ Πατριαρχικὲς καὶ Συνοδικὲς Λειτουργίες σὲ ἀριθμὸ ποὺ περίσσευαν τὰ δάχτυλα τοῦ ἑνὸς χεριοῦ γιὰ νὰ τὶς προσδιορίσουν. ῾Εορτὲς κορυφαῖες ὅπως τὰ Θεοφάνια, ἡ Πεντηκοστή, ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου κ.ἄ. ἐτιμῶντο μόνο μὲ Πατριαρχικὴ χοροστασία καὶ ὄχι Λειτουργία! Βέβαια ὁ μεγαλόπνοος καὶ φιλακόλουθος ᾿Ιωακεὶμ ὁ Γ´ εἶχε καθιερώσει Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Θεία Λειτουργία γιὰ τὰ Θεοφάνια ἀπὸ τὸ 1880, ὅμως ἡ ὡραία ἐκείνη πρωτοβουλία ἀργότερα ἐγκαταλείφθηκε καὶ ἐπιστρέψαμε δυστυχῶς πάλι στὴν ἁπλῆ χοροστασία. Τὴν ἀπαράδεκτη αὐτὴ κατάσταση ὁ σημερινὸς Πατριάρχης ἐφρόντισε νὰ τὴν ἀνατρέψει, ἐπαναφέροντας σὲ ἰσχὺ τὴν ἀπόφαση τοῦ ᾿Ιωακεὶμ Γ´ καὶ καθιερώνοντας γιὰ τὰ ἅγια Θεοφάνια Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Θεία Λειτουργία…
Τὴν παραμονὴ τελοῦνται οἱ Μεγάλες καὶ Βασιλικὲς ῟Ωρες τῶν Θεοφανίων, ὁ ῾Εσπερινὸς μὲ τὴ Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καὶ ὁ πρῶτος Μέγας ῾Αγιασμὸς. Λειτουργεῖ ὁ ᾿Αρχιγραμματεύς, ἀφοῦ ἄλλαξε τὸ τυπικὸ καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς ἔχουμε πλέον Πατριαρχικὴ καὶ Συνοδικὴ Λειτουργία. Στὴ συνέχεια ὁ ἐφημέριος τοῦ Πατριαρχικοῦ Ναοῦ (μὴ ὑπάρχοντος, ὁ Μέγας ᾿Αρχιμανδρίτης) περιέρχεται ὅλα τὰ γραφεῖα καὶ τὰ ἐνδιαιτήματα τοῦ Πατριαρχικοῦ Μεγάρου καὶ ἁγιάζει, ψάλλοντας τὸ «᾿Εν ᾿Ιορδάνῃ…»…
᾿Ανήμερα τῆς ἑορτῆς, στὸν ῎Ορθρο, χοροστατεῖ μόνος του ὁ Πατριάρχης. ῞Οταν πάρει καιρὸ καὶ μπεῖ στὸ ῾Ιερὸ γιὰ νὰ ντυθῇ, ντύνονται καὶ οἱ ᾿Αρχιερεῖς ποὺ πρόκειται νὰ συλλειτουργήσουν. ᾿Εδῶ δὲν ὑπάρχει τὸ νεόκοπο ἑλλαδικὸ ἔθιμο νὰ ντύνονται ὅλοι στὰ μπλὲ καὶ νὰ θυμίζει ὁ Ναὸς στρατόπεδο εὐτρεπισμένο γιὰ ἑορτασμὸ ἐθνικῆς ἐπετείου. Εἶναι Δεσποτικὴ ἑορτὴ καὶ τιμᾶται συνήθως μὲ λευκά, ὅπως ἀπαιτεῖ ἡ ἀρχαία παράδοση. Στὸ «Δόξα τῷ φανέντι Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς ὀφθέντι καὶ φωτήσαντι τὸν κόσμον» τοῦ Καὶ νῦν τῶν Αἴνων, ποὺ τὸ παίρνει ὁ Πρωτοψάλτης ἀπὸ τὸν Λαμπαδάριο καὶ τὸ ψάλλει σὰν πρῶτο στίχο τῆς Δοξολογίας, βγαίνουν ὅλοι οἱ λειτουργοὶ στὸ σολέα, ἀλλὰ οἱ ᾿Αρχιρερεῖς ἀνεβαίνουν στὰ Συνοδικὰ στασίδια, ἀπ’ ὅπου καὶ θὰ παρακολουθήσουν τὴν ᾿Ακολουθία τοῦ Μεγάλου ῾Αγιασμοῦ ποὺ τελεῖ κάτω ἀπὸ τὸν μεγάλο πολυέλαιο ὁ Πατριάρχης, συμπαραστατούμενος ἀπὸ τὸν Μέγα ᾿Αρχιμανδρίτη, ἀκόμα ἕναν ἱερέα καὶ τοὺς διακόνους…
Στὸ Φανάρι τηρεῖται ἡ μοναστηριακὴ τάξη κι ὁ Μέγας ῾Αγιασμὸς δὲν τελεῖται στὸ τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας ἀλλὰ στὸ τέλος τοῦ ῎Ορθρου, πρὶν τὴ Λειτουργία. ᾿Ακοῦς τὸν Πατριάρχη νὰ ἐπικαλεῖται· «Τριὰς ὑπερούσιε, ὑπεράγαθε, ὑπέρθεε, παντοδύναμε, παντεπίσκοπε…» κι ἔχεις τὴν αἴσθηση ὅτι ἔχει καταλυθῆ τὸ μεσότοιχο τῆς ὕλης καὶ συνομιλεῖ μὲ τὸν Θεὸ ἐνώπιος ἐνωπίῳ, πρόσωπο πρὸς πρόσωπο! Βλέπεις τὸ φῶς τοῦ ἥλιου νὰ μπαίνει σὲ δέσμες ἀπὸ τὰ ἀνατολικὰ παράθυρα, νὰ φωτίζει τὸν σολέα καὶ νὰ κάνει τὰ κρύσταλλα τῶν πολυελαίων νὰ λάμπουν μὲ μύριες μαρμαρυγές, ἰριδισμοὺς καὶ χρώματα, κι ἀκοῦς τὸν Πατριάρχη νὰ λέει· «Σήμερον ὁ ἄδυτος ἥλιος ἀνέτειλε καὶ ὁ κόσμος τῷ φωτὶ Κυρίου καταυγάζεται… Σήμερον ὁ Παράδεισος ἠνέωκται τοῖς ἀνθρώποις καὶ ὁ τῆς δικαιοσύνης ἥλιος καταυγάζει ἡμῖν… Σήμερον τοῦ σκότους ἐλυτρώθημεν καὶ τῷ φωτὶ τῆς θεογνωσίας καταυγαζόμεθα… Σήμερον λαμπαδοφεγγεῖ πᾶσα ἡ κτίσις ἄνωθεν…»…
Τὰ τελευταῖα χρόνια ὁ Πατριάρχης μας κατάφερε νὰ δώσουν ἄδεια οἱ κρατοῦντες νὰ ρἰχνουμε τὸν Σταυρὸ στὸν Κεράτιο. ῎Ετσι, στὸ τέλος τῆς Λειτουργίας, σχηματίζεται πομπή, βγαίνουμε ἀπὸ τὸν Ναό, μπροστὰ ὁ Σταυρὸς μὲ τὰ ῾Εξαπτέρυγα, πίσω οἱ ψάλτες, ξοπίσω οἱ ἱερεῖς καὶ οἱ Μητροπολίτες, τελευταῖος ὁ Πατριάρχης μὲ τὸν μικρὸ Σταυρὸ στὸ χέρι καὶ ξοπίσω ὅλο τὸ ἐκκλησίασμα, διασχίζουμε τὴ λεωφόρο καὶ πηγαίνουμε στὴν ἀποβάθρα τοῦ Φαναρίου.
Στὸ «᾿Εν ᾿Ιορδάνῃ βαπτιζομένου Σου, Κύριε,…» ὁ Πατριάρχης ρίχνει, κατὰ τὰ γνωστά, τὸν Σταυρὸ στὴ θάλασσα. Τώρα «τοῦ Βοσπόρου τ ἁγιονέρια» εἶναι πιὰ «νάματα ἰορδάνεια» καὶ μοὔρχεται νὰ φωνάξω, νὰ τραγουδήσω μαζὶ μὲ τὸν ὑπέροχο ἡγούμενο τῆς Τατάρνας π. Δοσίθεο· «Θέλω νὰ πιῶ ὅλο τὸ Βόσπορο»!… (῞Οποιος δὲν ἔχει διαβάσει τὸ ὁμότιτλο βιβλίο τοῦ χαρισματικοῦ αὐτοῦ κληρικοῦ μὲ τὴ μοναδικὴ ἑλληνομάθεια, κυριολεκτικὰ χάνει!). Στὸ «καὶ τὸ Πνεῦμα ἐν εἴδει περιστερᾶς», ἕνα λευκὸ περιστέρι ἀφήνεται συμβολικὰ στὸν οὐρανό…
Στὴν Πατριαρχικὴ τράπεζα παράκλησις μεγάλη γιὰ τὸ αἰδέσιμον τῆς ἡμέρας καὶ προσέλευσις ὁποσοῦν ἱκανοποιητική. «Σήμερον τὰ ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει καὶ τὰ κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ… Σήμερον… ὁ κόσμος εὐφροσύνης πεπλήρωται»!…
Ἀπόσπασμα
ἀπό τό βιβλίο
«ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΗ ΒΑΣΙΛΕΥΟΥΣΑ»
του Σεβ. Μητροπολίτου Προικοννήσου κ. Ιωσήφ
πού κυκλοφορείται
ἀπό τίς ἐκδόσεις
(τηλ.: 210 9310605).