Η μουσική στη νεώτερη μετεπαναστατική Ελλάδα και οι κοινωνικές της προεκτάσεις

Του Σταμάτη Μιχαλακόπουλου

Μια ιδιαίτερη μουσική βραδιά είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν, όσοι παρευρέθηκαν στο Πνευματικό Κέντρο του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς, την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου.

Μια βραδιά διανθισμένη με ακούσματα Κλασσικής Κιθάρας και σκέψεις πάνω στο θέμα: «Ιστορία της μουσικής με κοινωνικές προεκτάσεις στην νεώτερη μετεπαναστατική Ελλάδα».

Ο καθηγητής Κλασσικής Κιθάρας Θεόδωρος Πάγκαλος και οι μαθητές του, μας ξενάγησαν σε ένα ιστορικό και μουσικό ταξίδι στα καλλιτεχνικά δρώμενα της νεότερης Ελλάδας.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει…» του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Πειραιώς.

Η αναδρομή ξεκινάει από το 1830, με την εμφάνιση του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους. Στην Ευρώπη παρατηρείται μία έξαρση των τεχνών και εμφανίζονται μεγάλα ονόματα της μουσικής.

Η μουσική που κυριαρχεί στην Ευρώπη έχει μια διαφορά από την δική  μας. Είναι μία τέχνη αυτονομημένη. Ενώ στην δική μας παράδοση συνυπάρχουν μουσική, λόγος και κίνηση, δηλαδή χορός, στην Ευρώπη δεν συμβαίνει το ίδιο. Έτσι για πρώτη φορά στην Ελλάδα ακούγεται μόνο μουσική, χωρίς τη συνοδεία λόγου και κίνησης.

Έχουμε λοιπόν δύο ρεύματα στην Ελλάδα. Την λαϊκή παράδοση που βασίζεται στο δημοτικό τραγούδι και αυτό με τη σειρά του στη βυζαντινή μουσική. Και το άλλο που έχει επιρροές από τη μουσική της Δυτικής Ευρώπης.

Από το 1870 και μετά, το δεύτερο αυτό ρεύμα αρχίζει να κυριαρχεί στις εύπορες, κυρίως, τάξεις του Ελληνικού λαού. Ενώ ο λαός ακολουθεί την λαϊκή παράδοση, η οποία είναι ζώσα παράδοση. Σταθμός της εποχής η ίδρυση του Ωδείου Αθηνών, όπου διδάσκεται μόνο η Ευρωπαϊκή μουσική και όχι η λαϊκή παράδοση. Λίγα χρόνια αργότερα εμφανίζεται το ρεμπέτικο.

Μετά την μικρασιατική καταστροφή, οι συμπατριώτες μας από την Σμύρνη φέρνουν μαζί τους έναν τεράστιο μουσικό πολιτισμό. Το σμυρναίικο τραγούδι συναντιέται με το ρεμπέτικο.

Στα 1930 εμφανίζεται η λεγόμενη «γενιά του ᾽30». Σεφέρης, Ελύτης Χατζηδάκης, Θεοδωράκης κ.α. Μια γενιά που προσπάθησε να παντρέψει το ελληνικό στοιχείο της λαϊκής μας παράδοσης, με το Ευρωπαϊκό που είχε μπει μέσα στην Ελλάδα. Αυτή η αρχή της γενιάς του ᾽30 δεν βρήκε τη συνέχεια της και εξέπνευσε τη δεκαετία του 1990.

Σήμερα ζούμε κάτι καινούργιο. Βλέπουμε μία παγκόσμια μείξη των πολιτισμών, κυρίως λόγω της ανάπτυξης της τεχνολογίας. Έχουμε έτσι την απαρχή μιας μουσικής ανάπτυξης με παγκοσμιοποιημένη μορφή, που εμπεριέχει μία πρόκληση για μας τους Έλληνες. Μπορούμε να παρέμβουμε σε αυτήν τη νέα τάση διασώζοντας την ιδιοσυγκρασία μας. Γιατί μόνο με αυτήν την πολιτισμική υπέρβαση θα κάνουμε καλύτερη τη δική μας ζωή.

Κάτι που αφορά τον καθένα μας και έχει να κάνει με τις επιλογές και τις δράσεις μας, προσωπικές και συλλογικές. «Καιρός λοιπόν να ξαναβρούμε τους εαυτούς μας», όπως είπε κλείνοντας ο κ . Πάγκαλος.

Τα μουσικά θέματα απέδωσαν στις κιθάρες οι μαθητές του κ. Πάγκαλου, Θανάσης Αναστασιάδης, Χάρης Παναγιωτίδης, Ανδρέας Βατίστας και Φίλιππος Σύρμας.

Την ξεχωριστή αυτή εκδήλωση μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ.