Γραπτή παρέμβαση στη σύσκεψη: «Τρόποι διαδόσεως τῆς κοινῆς τῶν Ἑλλήνων γλώσσης» του Ομοτίμου Καθηγητή Λαυρέντιου Γ. Δελλασούδα, π. Προέδρου Τμήματος Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής-Ψυχολογίας ΕΚΠΑ που οργανώθηκε στην ααἴθουσα των «Ἐπάλξεων» τήν Κυριακὴ 23 Ὀκτωβρίου.
Στο πλαίσιο αυτό σημειώνω επιγραμματικά τα εξής:
- Θερμά συγχαρητήρια για τον διαρκή αγώνα τον δικό σου και των συνεργατών σου, αφενός μεν, για την εκ μέρους όλων μας βίωση διαχρονικών πνευματικών αξιών και, αφετέρου, για την συνεχή και με κάθε τρόπο ανάδειξη τόσο των φορέων των αξιών αυτών όσο και των μέσων μετάδοσής τους. Διότι η βίωση αυτή αποκαλύπτει την ατομική ταυτότητά μας, ως αυτοπροσδιορισμός, και αντιστρόφως τη συλλογική συνείδηση, ως κοινωνική ταυτότητα.
- Η εκ μέρους όλων μας βίωση των αξιών αυτών θα αναιρούσε την έννοια τού διαχρονικού, εάν η προσπάθειά σας δεν ήταν ολοκληρωμένη, δηλαδή εάν δεν περιελάμβανε και τη διαφύλαξή τους και τη μεταλαμπάδευσή τους από γενιά σε γενιά, διότι –όπως διαμορφώνονται πλέον τα πράγματα– πολύ φοβούμαι ότι θα αρχίσουμε πλέον να μιλάμε και για τη διάσωσή τους ή μόνο για τη διάσωσή τους.
- Η διαφύλαξη και μεταλαμπάδευση των διαχρονικών αξιών και η διατήρηση και κατανόηση των μέσων μετάδοσής τους μπορεί να λειτουργήσει είτε όταν τα μέλη τής κοινότητας έχουν υπερατομικούς και όχι ατομικούς στόχους είτε όταν οι φορείς των αντίθετων απόψεων δεν χρησιμοποιούν το “αποφασίζομεν και διατάσσομεν” για την επιβολή των δικών τους νέων- νεωτεριστικών απόψεων, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα την άμεση ή την προοδευτική εξαφάνιση κάθε στοιχείου που δεν θα ικανοποιεί τους στόχους τους, αλλά δέχονται τον ειλικρινή και όχι τον προσχηματικό διάλογο.
- Η εφαρμογή των νέων αυτών απόψεων προσφέρει μεν ελεύθερο χρόνο στους νέους ανθρώπους, οιονεί ως επιβράβευση τής ήσσονος προσπάθειας, πλην όμως τους καθιστά παροντικά και μελλοντικά οπαδούς των “συνδεόμενων” με αυτές αντιλήψεων. Έτσι προοδευτικά, αρχίζουν να εμπεδώνουν και το βασικά επιδιωκόμενο από τους εισηγητές των αντιλήψεων αυτών, δηλαδή ότι όλα είναι σχετικά και προσωρινά και αυτά που τελικά ισχύουν είναι ότι: (α) για τα πάντα αποφασίζει ένας Θεός, το ΧΡΗΜΑ, (β) τον τρόπο απόκτησής του τον ευαγγελίζεται επί γης ο μεγάλος αδελφός, είτε λέγεται silicon valley είτε παγκοσμιοποίηση, και (γ) οι ίδιοι οφείλουν να είναι υπηρέτες των δυνάμεων αυτών.
- Από την άλλη πλευρά η διατήρηση των μέσων μετάδοσης αξιών, γνώσεων, συμπεριφορών και γενικότερα ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων προϋποθέτει αφενός μεν το παράδειγμα και αφετέρου την κατάλληλη μεθοδολογία.
Όμως η κατάλληλη μεθοδολογία διδασκαλίας κάθε διδακτικού αντικείμενου –όπως όλοι γνωρίζουμε– θα πρέπει να αποτελεί προϊόν τής ενδεδειγμένης ερευνητικής – πειραματικής προσπάθειας.
- Προκειμένου λοιπόν για τη διδακτική μεθοδολογία τής Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας, είναι απαραίτητη η σχετική ερευνητική – πειραματική προσπάθεια, όπως ήδη από 25ετίας έχω σημειώσει στο άρθρο: “Ερευνητικός σχεδιασμός για την εφαρμογή νέων διδακτικών μεθόδων αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας”. Το άρθρο αυτό αποτελεί κεφάλαιο στον συλλογικό τόμο των Α. Βοσκού και Θ. Παπακωνσταντίνου (1992): “ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΤΗ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ” , Αθήνα 1992, σ. 215 – 241.
Στο υπόψη κεφάλαιο προτείνονται και καταγράφονται λεπτομερώς τα στάδια και οι φάσεις που θα πρέπει κατά την άποψη τού γράφοντος να ακολουθήσει η σχετική ερευνητική πορεία (βλ. σχετ. τον επισυναπτόμενο πίνακα περιεχομένων τού κεφαλαίου).
- Όμως η μετάδοση τού μαθησιακού αγαθού απαιτεί και άλλες προϋποθέσεις, με πρώτη και κυρία την εκ μέρους τού εκπαιδευτικού γνώση τού αντικειμένου του.
Έτσι προ 15ετίας περίπου –μετά από εισήγηση τού γράφοντος, ως Προέδρου τού Τμήματος ΦΠΨ,– προστέθηκαν στο πρόγραμμα μαθημάτων τού Τμήματος 10 ώρες Αρχαία Ελληνικά επί πλέον των όσων υπήρχαν μέχρι τότε, με μείωση κατά μία ώρα τής διδασκαλίας των λοιπών μαθημάτων.
- Και έρχομαι στο σήμερα λέγοντας ότι εάν συνεκτιμήσουμε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον δεν βλέπω για το μέλλον άλλη προοπτική από την εμφάνιση ενός νέου… “Κρυφού Σχολειού”, το οποίο θα διδάσκει ό, τι προοδευτικά απαλείφεται. Σε μια τέτοια περίπτωση γεννάται το ερώτημα:
-Πώς θα διδάσκει το “Κρυφό αυτό Σχολειό” και με ποια προετοιμασία των δασκάλων;
-Εύχομαι να μην φτάσουμε στο σημείο αυτό. Αλλά εάν φτάσουμε αυτό θα γίνει μέσα από την Καινή Διαθήκη και τα έργα των Μεγάλων Πατέρων τής Εκκλησίας, δηλαδή των αυθεντικών ερμηνευτών τής Καινής εντολής τής Αγάπης και όχι μέσα από τη διδασκαλία τής διάκρισης και τής διαφοράς μεταξύ υιοθετούντων και μη υιοθετούντων τις διαχρονικές αξίες και τα μέσα που τις εκφράζουν, δηλαδή μεταξύ Πράσινων και Βένετων.
Αυτή η προετοιμασία των δασκάλων είναι και εύκολη και χωρίς πρόσθετες δαπάνες και θα πρέπει να προσφέρεται στις Εκκλησιαστικές και Θεολογικές Σχολές με σχετική διδασκαλία σε όλα ανεξαιρέτως τα έτη σπουδών, ανεξάρτητα από το εάν και πότε θα φθάσουμε στο νέο Κρυφό Σχολειό, κάτι το οποίο , ασφαλώς, απευχόμαστε.
- Και κλείνω με το ρεφραίν ή αν προτιμάτε την επωδό: Πάνω απ’ όλα όχι εγωισμός και αντιπαλότητα μεταξύ ομοειδών φορέων και ομοτέχνων.